ก่อนอื่นเรามาทำความรู้จักกับ JIG & DIE ก่อนว่าความหมาย 2 คำนี้คืออะไร คำแรก JIG หมายถึง อุปกรณ์จับยึดและอุปกรณ์กำหนดตำแหน่ง เป็นการใช้อุปกรณ์ที่ออกแบบเพื่อการทำงานใดงานหนึ่งโดยเฉพาะ ในการจับยึดชิ้นงาน และ DIE คือ แม่พิมพ์ที่ใช้ในการผลิตชิ้นส่วนหรือผลิตภัณฑ์โลหะแม่พิมพ์โลหะ
ดังนั้น พนักงาน JIG & DIE นั้นก็หมายถึง บุคลากร หรือพนักงานที่ทำหน้าที่จะคอยจับยึดชิ้นงานแม่พิมพ์ให้ได้ตามแบบที่งานที่ต้องการ งานประเภทนี้ต้องใช้ความเที่ยงตรงสูง ไม่งั้นงานที่ออกมาอาจบิดเบี้ยว และเสียหายได้ เพราะว่าการทำแม่พิมพ์ในแต่ละครั้งนั้นต้องใช้ทุนในการผลิตที่ค่อนข้างสูง หากพนักงาน JIG & DIE ทำงานที่ออกมาไม่ดีอาจจะส่งผลต่อการขาดทุนของบริษัทได้
วัตถุประสงค์และ ประโยชน์ของ JIG
1.ช่วยลดเวลาการทำงานบางอย่าง หรือยกเลิกการทำงานบางอย่างไปได้ เช่น การวัดตำแหน่ง การมาร์คระบุตำแหน่ง ยิ่งเมื่อชิ้นงานมีจำนวนมาก การทำงานซ้ำๆ ก็จะมากขึ้นตาม ดังนั้นการใช้ JIG จะลดงานทำซ้ำนี้ลงไปได้ และยังสามารถรักษาความถูกต้องของตำแหน่งการทำงานได้เหมือนๆ กันทุกชิ้น
2.ชิ้นงานและ เครื่องมือที่ใช้ทำงานจะตั้งอยู่ในตำแหน่งที่แน่นอน ส่งผลให้ขั้นตอนการหยิบจับชิ้นงาน ขั้นตอนการทำงาน สามารถปฏิบัติได้อย่างอย่างอัตโนมัติ หรือทำได้ในเวลาอันสั้น ดังนั้นจึงช่วยลดรอบเวลาในการทำงานได้
3.ลดความแปรปรวนในการผลิตแบบ Mass production ส่งผลถึงความคงที่ของคุณภาพงาน ส่งผลต่ออัตราของเสียก็จะลดต่ำลงไปด้วย
4.ช่วยลดเวลาในการผลิต เพิ่มกำลังการผลิต และยังสามารถช่วยให้ทำงานโดยใช้มากกว่าหนึ่งเครื่องมือบนชิ้นงานเดียวกันได้ เช่น JIG วางชิ้นงานสำหรับรมดำ อาจสามารถใช้วางชิ้นงานสำหรับชุบซิงค์ได้
5.สภาพการทำงาน เช่นความเร็ว , อัตราการป้อน และความลึก ของการตัด สามารถตั้งค่าให้สูงขึ้นได้ เนื่องมาจากความแข็งแกร่งของการจับยึดชิ้นงาน
DIE สามารถจำแนกออกเป็น 6 ประเภทได้ดังนี้
- แม่พิมพ์ตัดเฉือน (Shearing Die) ใช้ในการตัดแยกส่วนของแผ่นโลหะออกจากกัน การเรียกแม่พิมพ์ในกลุ่มนี้มักเรียกตามลักษณะของงานที่ต้องการ เช่น แม่พิมพ์ตัดแผ่นเหล่า (Blanking Die) แม่พิมพ์เจาะรู (Piercing Die) แม่พิมพ์ตัดขอบ (Trimming Die) แม่พิมพ์เจาะรูแบบต่อเนื่อง (Perforating Die) แม่พิมพ์บาก (Notching) แม่พิมพ์ตัดแยกส่วน (Parting Die) แม่พิมพ์ตัดซอย (Slitting Die) เป็นต้น
- แม่พิมพ์พับขึ้นรูป (Bending Die) แม่พิมพ์ในกลุ่มนี้ใช้สำหรับ ดัดหรือพับแผ่นโลหะ รูปแบบการพับมีหลายลักษณะ เช่น พับแบบแนวพับตรง (Straight Flange) พับแบบแนวพับโค้งเข้า (Stretch Flange) พับแบบแนวพับโค้งออก (Shrink Flange) พับแบบแนวพับที่มีทั้งโค้งเข้าและโค้งออกสลับกัน (Reverse Flange) พับแบบแนวพับต่อกัน (Jogged Flange) พับแบบม้วนขอบ (Curling Die)
- แม่พิมพ์ลากขึ้นรูปลึก (Deep Drawing Die) .ใช้สำหรับขึ้นรูปแผ่นโลหะให้เป็นรูปปถ้วย ซึ่งอาจจะเป็นถ้วยกลม เหลี่ยม หรือรูปทรงอื่นๆ
- แม่พิมพ์ลากขึ้นรูป (Drawing Die) หมายถึง แม่พิมพ์ที่ใช้ในการขึ้นรูปชิ้นงานให้มีรูปร่างโค้งเว้า (Contour) ที่ค่อนข้างลึก
- แม่พิมพ์ขึ้นรูป (Forming Die) หมายถึง แม่พิมพ์ที่ใช้ในการขึ้นรูปที่ไม่มีการจับยึดที่ขอบก่อนการขึ้นรูป แต่เป็นการจับยึดชิ้นงานเริ่มต้นตรงส่วนที่ประกบอยู่กับหน้าสัมผัสของพันช์ เรียกว่า Pressure Pad หรืออาจเรียกว่าเป็นแผ่นจับชิ้นงานก็ได้
- แม่พิมพ์เฉพาะงานอื่นๆ (Miscellaneous Die) เช่น แม่พิมพ์ปั๊มลาย (Embossing Die) แม่พิมพ์ปั๊มเหรียญ (Coining Die) แม่พิมพ์สำหรับลบรอยเยินหรือลบคม (Burnishing Die) แม่พิมพ์กดย้ำ (Restriking Die) แม่พิมพ์สำหรับปรับขนาด (Sizing Die) เป็นต้น
พนักงาน JIG & DIE นั้นมีความสำคัญต่อบริษัทแม่พิมพ์โลหะอยากมาก ในตลาดแรงงาน เพราะพนักงาน JIG & DIE ถือว่าเป็นขั้นตอนที่สำคัญอันหนึ่งของกระบวนการผลิต งาน Part Products เนื่องจากชิ้นงานที่ได้ และนำมาประกอบกันนั้นจะต้องได้ตาม Spec 100% ทุกชิ้นงาน ดังนั้น จึงจำเป็นต้องมีพนักงาน JIG & DIE ในการควบคุมดูแล